Наки Исанбет - языковед
https://doi.org/10.26907/2311-2042-2025-24-1-7-19
Аннотация
В статье Фуатом Ашрафовичем Ганиевым (1930-2016) систематизированы сведения о многогранной деятельности Наки Исанбета (1899-1992) на ниве татарской филологии, особое внимание уделяется анализу его вклада в татарское языкознание и тюркологию. Доказано, что Н. Исанбет проявил себя как талантливый ученый-филолог.
Ф. А. Ганиев - лингвист, «оставивший глубокий след в истории татарской грамматики, лексикологии и лексикографии, посвятивший свою жизнь изучению проблем тюрко-татарского языкознания и получивший признание не только в Татарстане, но и за рубежом, создавший свою научную школу, приложивший немало усилий для подготовки высококвалифицированных специалистов и организации научной деятельности» . Автор статьи родился 1 августа 1930 г. в деревне Насибаш Салаватского района Башкортостана. Его дед Шаяхмет был братом Таибы абыстай, матери известного писателя и ученого Наки Исанбета.
Об авторе
Ф. А. Ганиев
Институт языка, литературы и искусства им. Г. Ибрагимова Академии наук Республики Татарстан
Россия
Россия
Ганиев Фуат Ашрафович - доктор филологических наук, член-корреспондент Академии наук Республики Татарстан.
420111, Казань, ул. Карла Маркса, д. 12
Список литературы
1. Ганиев Ф. Исәнбәт - тел галиме // Казан утлары. 1969. №12. 122-125 б.
2. Ганиев Ф. Әдипнең татар тел белеме өлкәсендәге эшчәнлеге // Әдип һәм галим. Казан: Татар. кит. нәшр., 1969. 74-86 б.
3. Сафина Э. И. Татар лексикографиясен яңа баскычка күтәргән галим (Фуат Ганиевнең тууына 90 ел) // Tatarica. 2020. №2 (15). 141-149 б.
4. Исәнбәт Н. Казан ханлыгы чоры әдәбиятыннан Мөхәммәдьяр Мәхмүд углы әсәрләре // Совет әдәбияты. 1941. № 4. 68-79 б.
5. Исәнбәт Н. Хәреф һәм имлабызның гыйльми нигезләре хакында // Совет Татарстаны. 1958. 14 окт. (№ 243).
6. Исәнбәт Н. Тукайның моңарчы чыккан җыентыкларына кермәгән кайбер шигырьләре // Казан утлары. 1966. № 4. 124-126 б.
7. Исәнбәт Н. Бу шигырьнең шагыйрәсе кем?: XVIII гасыр татар поэзиясе үрнәкләреннән // Казан утлары. 1967. № 1. 147-148 б.
8. Исәнбәт Н. Тукайның әлегәчә игълан ителмәгән бер шигыре // Казан утлары. 1969. № 4. 128-132 б.
9. Татар халык мәкальләре: [№ 1-38670]: 3 томда: кереш сүз һәм аңлатмалар белән / җыючысы һәм төзүчесе Н. Исәнбәт. Казан: Татар. кит. нәшр., 1959-1967.
10. Татарско-русский словарь = Татарча-русча сүзлек: содержит около 20 000 слов / [төз. P. Газизов, Н. Исәнбәт, Г. Ишмухаметов]; Казан. филиал АН СССР, ИЯЛИ. Казань: Татгосиздат, 1950. 339 с.
11. Исәнбәт Н. Татар теленең фразеологик сүзлеге = Фразеологический словарь татарского языка: 2 томда / [Фәнни ред. В. X. Хаков]. Т. 1. Казан: Татар. кит. нәшр., 1989. 465 б.
12. Исәнбәт Н. Татар теленең фразеологик сүзлеге = Фразеологический словарь татарского языка: 2 томда / [Фәнни ред. В. X. Хаков]. Т. 2. Казан: Татар. кит. нәшр., 1990. 495 с.
13. Хабутдинова М. М. Почему не был опубликован первый толковый словарь татарского языка Наки Исанбета? // Теория языка и межкультурная коммуникация. 2024. Выпуск 2 (53). С. 291-312.
14. Исәнбәт Н. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге (проспект). 1949. // ЦПН ИЯЛИ им. Г. Ибраһимов АН РТ. Ф.5. Оп. 19. Д. 52. 30 Л.
15. Баскаков Н. А. Каракалпакский язык. Т. 2. Фонетика и морфология. Ч. 1. Части речи и словообразование. 1952. 544 с.
16. Закиев М. 3. К вопросу «категории» падежа в тюркских языках // Проблемы тюркологии и истории востоковедения. Казань: Изд-во Казан, ун-та, 1964, С. 207-219 б.
17. Зиннатуллина К. 3. Залоги глагола в современном татарском литературном языке: автореф. дисс. ... канд. филол. наук. Казань, 1968. 37 с.
18. Яшь буын: Башкорт әлифбаһы / Һ. Сәгъди, Н. Исәнбәт. М.: Центр. изд. народов СССР, 1926. 64 б.
19. Яшь буын: уку китабы / һ. Сәгъди, Н. Исәнбәт. М. : Центр. изд. народов СССР, 1926. 112.
20. Яңа мәктәп: татарча әлифба / һ. Сәгъди, Н. Исәнбәт. Уфа : Башкнига, 1927. 72 б.
21. Татарско-русский словарь [Текст]: Около 38000 слов / АН СССР. Казан, ин-т языка, литературы и истории. Москва: Сов. энциклопедия, 1966. 863 с.
22. Исәнбәт Н. Тукайның соңгы басмасы турында // Совет әдәбияты 1945. №5. 59-73 б.
23. Исәнбәт Н. Тукайның прозасы // Совет әдәбияты 1949. №7. 102-107 б.
24. Березин И. Н. Описание турецко-татарских рукописей, хранящихся в библиотеках С-Петербурга. ЖМНП, 1846. Ч.1. отд. 3.
25. Исәнбәт Н. Бер татар авылының моннан йөз ел элек язылган җыр-көйләре // Казан утлары. 1966. № 11. 141-151 б.
Рецензия
Для цитирования:
Ганиев Ф.А. Наки Исанбет - языковед. Tatarica. 2025;24(1):7-19. https://doi.org/10.26907/2311-2042-2025-24-1-7-19
For citation:
Ganiev F.A. Naki Isanbet as a linguist. Tatarica. 2025;24(1):7-19. https://doi.org/10.26907/2311-2042-2025-24-1-7-19
Просмотров:
69
Послать статью по эл. почте 