Наследие Шаехзаде Бабича в контексте культурной и общественно- политической жизни 1920–1950 гг.
https://doi.org/10.26907/2311-2042-2021-16-1-78-102
Аннотация
В статье жизненный и творческий путь башкирского и татарского поэта Шаехзаде Бабича рассматривается в культурном контексте эпохи. Систематизированы новые источники о жизни поэта, обнаруженные в государственных и частных архивах, газетно-журнальных публикациях, воспоминиях и письмах. Уделяется особое внимание истории создания отдельных произведений, уточняется хронология. Выявлен вклад Г. Ибрагимова, З. Искужина. Т. Ченекея, А. Кудашева, А. Насыри, Н. Исанбета и др. в сохранение духовного наследия Шаехзаде Бабича. Вводятся в научный оборот новые факты о жизни этих общественных деятелей. Доказана неразрывная связь издательской судьбы произведений Ш. Бабича с идеологическим и политическим климатом в нашей стране.
Ключевые слова
Об авторе
Г. Д. Саламатова
Уфимский государственный институт искусств им. З. Исмагилова
Россия
Россия
Гульсясяк Давлетбаевна Саламатова
450008, г. Уфа, ул. Ленина, д. 14,
Список литературы
1. Әгъләм М. Татарның танылмаган мәшһүр заты // Казан утлары. 1995. № 1. Б. 160-164 б.
2. Бабич // Әдипләребез: биобиблиографик белешмәлек: 2 томда: 1 том / төз. Р.Н. Даутов, Р.Ф. Рахмани. Казан: Татар.кит.нәшр., 2009. Б. 139-142.
3. Бабич Ш. Шәехзадә Бабич шигырьләре. М.: СССР халыкларының Үзәк басмасы, 1925. Б. 32.
4. Бабич Ш. Беҙ үҙебеҙ – башҡорттар: шиғырҙар, поэмалар, фельетондар, мәҡәләләр, хаттар, көндәлектәр [Төҙ., баш һүҙ, һәм аңл. авторы Р. Бикбаев]. Өфө: Китап, 1994. Б. 583.
5. Бабич Ш.М. Зәңгәр җырлар [Төз., кереш мәкалә авторы Г. Гыйльманов]. Казан: Татар.кит.нәшр., 1980. Б. 542.
6. Бабич Ш.М. Исемнәр бакчасы. Шигырьләр, эпиграммалар. Казан: Татар.кит.нәшр., 1997. Б. 111.
7. Бабич Ш.М. Сайланма әсәрләр. Казан: Татар.кит.нәшр., 1958. Б.154.
8. Башҡортостан Республикаһының Милли архивы. Ф-749. Оп.1.Д.141. 171.
9. Бикбов. Шәйехзада Бабичтың ҡулъяҙмаһы һәм кейемдәре // Башҡортостан. 1923. 3 б.
10. Гайнетдин М.В Бабич һәм аның китабы // Казан утлары. 1991. № 11. Б. 186-188.
11. Гайнетдин М.В. Шәехзадә Бабич // Хакыйкать юлыннан. Казан, 2001. Б. 206-224 б.
12. Гайнетдинов М., Ганиева Р. Шәехзадә Бабич // Татар әдәбияты тарихы: сигез томда. 4 т.: ХХ йөз башы / [төз. Р.Ф. Рахмани; фәнни мөх. Р.К. Ганиева]. Казан: Татар.кит.нәшр., 2016. Б. 340-352.
13. Ганиева Р.К. Романтические мотивы творчества Шаехзаде Бабича // Татар әдәбияты: традицияләр, багланышлар. Казан, 2002. Б. 122-141.
14. Госман Х. Егерменче елларда татар поэзиясе. Казан: Казан университеты нәшрияты, 1964. 397 б.
15. Гыйльманов Г. Кояшлы шигърият // Зәңгәр җырлар. Казан, 1990. Б. 7-14.
16. Зәңгәр җырлар / Төз. , кереш мәкалә авт. Г. Гыйльманов. Казан: Татар.кит.нәшр., 1990. 543 б.
17. Гыйльманов Г. Мәхәббәт тоткыны // Исемнәр бакчасы. Шигырьләр, эпиграммалар. Казан, 1993. Б. 5-14.
18. Заһидуллина Д.Ф. Шаехзадә Бабичның иҗат юлы: мәгърифәтчелектән шартлы сурәткә таба // Рәмиев С.Л., Бабич Ш.М. Әсәрләр. Казан, 2005. Б. 149-166.
19. Ибраһимов Г. Вакытсыз һәлак булды // Әсәрләр сигез томда. 5 т.: әдәбият һәм сәнгать турында мәкаләләр хезмәтләр (1910-1933) [төз., текст., иск. һәм аңл. әзерл. М.Х. Хәсәнов, Р.Р. Гайнанов]. Казан: Татар.кит.нәшр., 1978. Б. 314-329.
20. Иделгужин К. Башкирское национальное движение в 1917-1920 // Тезисы Башобком ВКП (б). Уфа: Изд-во Баш. ЦИК, 1934.
21. Исәнбәт Н. Бабичның үтерелүе // Мәдәни жомга. 2021. 15 гыйнвар. №1 (10 гыйнвар, 1965, Казан).
22. Исәнбәт Н. Шәехзадә Бабич. Архив материалы, кулъязма, 57 б.
23. Искужин Зия Газимович // URL: Центр письменного и музыкального наследия ИЯЛИ им. Г. Ибрагимова АН РТ (miras.info).
24. Искужин З. Тукай турында Бабич // Совет әдәбияты. 1936. №5. Б. 67-68.
25. Исәнбәт Н. Шәехзадә Бабич: Истәлек // Казан утлары. 1967. №6. Б.127-134.
26. Китабов Ғ. Бабич тураһында иҫемдә ҡалғандар//Әҙәби Башҡортостан, Өфө, 1957. №4. Б. 41.
27. Кудашев А., Локман Җ. Некролог (З. Искужин) // Башкортостан, 1936. 27 ноябрь (№271).
28. Миңнегулов Х.Й. Олуг талант (Шәехзадә Бабич турында) // Мирас. 1995. № 9. Б. 46-61.
29. Нәҙерғолов М. Уйландыра, иҫкәртә, һабаҡ бирә // Әбүс. Яҙмалар. (төҙөүсеһе - Янбаев И.К.). Өфө: Китап, 2007. 309 б.
30. Нуруллин И. ХХ йөз башы татар әдәбияты.Урта мәктәп укытучылары, студентлар һәм югары класс укучылары өчен дәреслек-кулланма. Казан: Татар.кит.нәшр., 1982. Б. 222-225.
31. РФ Федераль именлек хеҙмәтенең Башҡортостан буйынса идаралығы архивы. Ф -10. В-4129.
32. Рәсәй Фәндәр академияһының Өфө федераль тикшеренеүҙәр үҙәгенең ғилми архивы. Ф-50. Оп. 1. Д.12.
33. Саламатова Г. Д. Ш. Бабичтың әҙәби мираҫының яҙмышы (1918-1937 йылдарҙағы осор) // Актуальные проблемы национальных литератур и отечественного литературоведения: материалы Всероссийской научно-практической конференции (с международном участием), посвященной 125 –летию со дня рождения видного башкирского поэта, общественного и государственного деятеля Шайхзады Бабича: Уфа: РИЦ БашГУ, 2020. Б. 137-143.
34. Татар поэзиясе антологиясе. 1 китап. Казан: Татар.кит.нәшр., 1992. Б. 452-461 б.
35. Татар әдәбияты тарихы: 6 томда. 3 т.: ХХ гасыр башы. Казан: Татар.кит.нәшр., 1986. Б. 247-251.
36. Татарстан Фәннәр академиясе Г. Ибраһимов исем. Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының Язма һәм музыкаль мирас үзәге. Ф. 47. Оп. 1 Д. 5.
37. Татарстан Фәннәр академиясе Г. Ибраһимов исем. Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының Язма һәм музыкаль мирас үзәге. Ф. 47. Оп. 2. Д. 66.
38. Харрасова Р. Фәрваз Миңнуллин – тәнкыйтьче // Фәрваз Миңнуллин (1934-2009). Казан: РИЦ «Школа» 2019. Б.3-13.
39. Хабутдинова М.М. Образ Ш. Бабича в воспоминаниях Н. Исанбета // Актуальные проблемы национальных литератур и отечественного литературоведения: материалы Всероссийской научно-практической конференции (с международном участием), посвященной 125 –летию со дня рождения видного башкирского поэта, общественного и государственного деятеля Шайхзады Бабича: Уфа: РИЦ БашГУ, 2020. Б. 197-222.
40. Хәбетдинова М.М. Әдәбият белемендә Зыя Искуж // Мәдәни җомга. 2021. 15 гыйнвар. №1. Шәйехзада Бабич хаҡында иҫтәлектәр. Өфө: Китап, 1994.
41. Эпик шигърият. ХХ йөз башы. / Төз.: Ф.З. Яхин. Казан: ТаРИХ, 2002. Б. 17-31 .
Рецензия
Для цитирования:
Саламатова Г.Д. Наследие Шаехзаде Бабича в контексте культурной и общественно- политической жизни 1920–1950 гг. Tatarica. 2021;16(1):78-102. https://doi.org/10.26907/2311-2042-2021-16-1-78-102
For citation:
Salamatova G. The legacy of Shehzade Babich in the socio-cultural context: From the 1920s to 1950s. Tatarica. 2021;16(1):78-102. (In Russ.) https://doi.org/10.26907/2311-2042-2021-16-1-78-102
Просмотров:
164
Послать статью по эл. почте 