М.И. Идрисов – создатель унифицированного арабского шрифта, изобретатель-полиграфист
https://doi.org/10.26907/2311-2042-2022-19-2-127-138
Аннотация
В статье систематизированы сведения, касающиеся степени изученности деятельности татарского ученого-полиграфиста Идрисова Мухаммеда Ибрагимовича (1882–1948). Выявлен вклад татарского просветителя в создание унифицированного арабского шрифта, рассмотрены архивные материалы, хранящиеся в фондах Национального музея Республики Татарстан. Исследование велось с помощью биографического метода.
Ключевые слова
Об авторе
С. В. МорозоваРоссия
кандидат исторических наук, директор
125493, г. Москва, ул. Михайловская, д. 7
Список литературы
1. Рәфыйков М. Усовершенствованная Идрисовым татарская пишущая машина // Эшче. 1926. № 243. 18 декабрь.
2. Төхфатуллин З., Кушаев Г. Ул безнең сафта // Соц. Татарстан. 1966. 5 май.
3. Тухфатуллин З., Кушаев Г. Самородок // Советская Татария. 1966. 30 июня.
4. Латыпов С. Полиграфист-ученый // Советская Башкирия. 1966. 28 августа.
5. Латипов С. Күренекле полиграфисебез // Агизел. 1967. № 5. 93–95 б.
6. Кәримуллин А. Күпкырлы талант // Соц. Татарстан. 1982. 14 сентябрь.
7. Каримуллин А. Новатор книгопечатания // Сов. Татария. 1982. 4 декабрь.
8. Курбатов Х.Р. Татар теленең алфавит һәм орфография тарихы. Казан: Татар. кит. нәшр., 1960. 132 б.
9. Каримуллин А. Г. Книги и люди: 1917–1932. Казань: Татар. кн. изд-во, 1985. 303 с.
10. Каримуллин А. Г. Татарское государственное книжное издательство и татарская книга России (1917–1932). Казань: Татар. кн. изд-во, 1999. 317 с.
11. Әхмәтҗанов М. Татарча басма карталар тарихыннан // Фән һәм тел. 2003. № 3. Б. 67–68.
12. Әхмәтҗанов М. Татар һәм башкорт социаль шуралар җөмһүриятләренең харитасы: Галимҗан Шәрәф тарафыннан төзелеп, 1920 елда Мөхәммәт Идриси каләме белән эшләнгән карта турында // Фән һәм тел. 2003. № 3.
13. Әхмәтҗанов М. Мөхәммәт Идриси тарафыннан татар тарихына мөнәсәбәттә сызылган карта // Фән һәм тел. 2004. № 1.4 тышл. б.: карта б-н.
14. Әхмәтҗанов М. Сугыш харитасы: [Мөхәммәт Идриси сызган, 1914 елда «Милләт» нәшрияты бастырып чыгарган карта турында] // Фән һәм тел. 2004. № 3. 4 тышл. б.: карта б-н.
15. Новицкая И. А. Идрисов Мухаммед Ибрагимович // Татарская энциклопедия. В 6 т. Т. 2. Казань: Ин-т татарской энциклопедия, 2005. С. 532– 533.
16. Мухаммед Идрисов – мастер шрифта / Л. И. Галиев. С. В. Морозова, Н. М. Мифтахутдинова, М. Л. Ахмадуллина, И. Г. Xадиев, Р. Ф. Мардаманова. Уфа: Восточная печать, 2022. 104 с.
17. Xаматханова С. Родословная Ибрагимовых и Насхи Мухаммед Идриси. Оренбург: Типография «Южный Урал». 219 с.
18. Шәрәф Г., Идриси М. Татар һәм башкорт социаль шуралар җөмһүриятләренең харитасы. Казан, 1920. 1 кгз.: 69x44 см; төсле.
19. Шәрәф Г., Идриси М. Татарстан җөмһүриятенең этнографик харитасы. Казан, 1920. 1 кгз.: 46,5x36,5 см; төсле.
20. Идриси М. Татар социаль шуралар җөмһүриятенең харитасы. Казан, 1921. 1 кгз.: 51,7 х 35,6 см; төсле.
21. Политическая карта Европы / сост. Мухамед Идрисов. Казань: Татгосиздат, 1928. 4 л.: цв.
22. Идрисов М. Баш хәрефләр турында: баш хәрефләрне төзәтеп яңадан кисүем мөнәсәбәте белән. Мәскәү: СССР халыкларының Үзәк нәшрияты, [1926]. 12 б.
23. Идрисов М. О пишущей машине // Эшче. 1927. 1 января. № 1.
24. Бадрутдинова М. Ш. Эхо веков. Судьба изобретателя. Казань: АО «Ай Си эл – КПО ВС», 2019. 215 с.
Рецензия
Для цитирования:
Морозова С.В. М.И. Идрисов – создатель унифицированного арабского шрифта, изобретатель-полиграфист. Tatarica. 2022;19(2):127-138. https://doi.org/10.26907/2311-2042-2022-19-2-127-138