Роман Г. Ибрагимова «Безнең көннәр» («Наши дни») (1920) в свете литературных и культурных взаимосвязей
https://doi.org/10.26907/2311-2042-2022-18-1-75-96
Аннотация
В статье анализируется роман известного татарского писателя и общественного деятеля Г. Ибрагимова «Безнең көннәр» («Наши дни») (1920). В этом произведении писатель сумел изобразить различные слои татарского общества в годы Первой русской революции. Роман, относящийся к раннему творчеству писателя, отличается от других его произведений актуальностью поставленных в нем социальных, просветительских, национальных проблем. С одной стороны, это произведение оказалось созвучно по ряду освещаемых проблем с произведениями таких классиков современности, как Г. Исхаки, Г. Тукай, Ф. Амирхан, С. Рамиев, Г. Камал, Н. Думави. С другой стороны, наблюдается определеннное родство со взглядами Дж. Валиди, Н. Гасри, И. Гаспринского, М. Бигиева в постановке вопроса о необходимости обновления общества и культуры. В то же время в этом произведении отчетливо проявляются творческие связи Г. Ибрагимова с арабо-мусульманской, турецкой и западной культурами, философией, кораническими традициями. Цель исследования – изучить роман «Безнең көннәр» («Наши дни») в свете литературных, критических, общественных, нравственных, эстетических и философских взглядов начала ХХ века. В статье содержится краткая информация об истории бытования и изучения этого произведения.
Об авторе
Т. Ш. Гилазов
Казанский федеральный университет
Россия
Россия
Гилазов Тагир Шамсегалиевич – кандидат филологических наук, доцент кафедры татарской литературы Института филологии и межкультурной коммуникации
420008, г. Казань, ул. Кремлевская, д. 18
Список литературы
1. Галимҗан Ибраһимов: хатлар һәм документлар / Төзүче Ф. Ибраһимова. Казан, 2000. 464 б.
2. Ибраһимов Г. Язучыдан (Икенче басмага сүз ахыры урынында) // Әсәрләр. Сигез томда: 4 т.: Безнең көннәр. Казан: Татар. кит. нәшр., 1976. Б. 435–440.
3. Ибраһимов Г. Сайланма әсәрләр. 3 һәм 4 китап. «Безнең көннәр». Казан: Татгосиздат, 1934. 488 б.
4. Ибраһимов Г. Әсәрләр. Сигез томда: 4 т.: Безнең көннәр / төз. иск. һәм аңл. әзерл. А. Ш. Шамов; текстл. әзерл. А. Ш. Шамов, Р. Р. Гайнанов. Казан: Татар. кит. нәшр., 1976. 462 б.
5. Ибраһимов Г. Г. Әсәрләр: 15 томда. 4 т.: роман / төз., текст, иск. һәм аңл. әзерл. Г. Г. Батыршина. Академик басма. Казан: Татар. кит. нәшр., 2018. 376 б.
6. Сәйфи-Казанлы Ф. Галимҗан Ибраһимовның соңгы әдәби әсәрләреннән «Безнең көннәр» романы (Кызыл шәрык. 1920. № 3–4. 142–145 б.) // Г. Г. Ибраһимов. Әсәрләр: 15 томда. 4 т. Казан: Татар. кит. нәшр., 2018. Б. 364–368.
7. Атнагулов С. Безнең көннәр (Эшче. 1920. 20 май) // Г. Г. Ибраһимов. Әсәрләр: 15 томда. 4 т. Казан: Татар. кит. нәшр., 2018. Б. 368–372.
8. Губайдуллин Г. Новые произведения Галимджана Ибрагимова (Вестник научного общества татароведения. 1925. № 1–2. С. 65–66) // Г. Г. Ибраһимов. Әсәрләр: 15 томда. 4 т. Казан: Татар. кит. нәшр., 2018. Б. 368.
9. Фалев П. Татарский революционный роман (Наука и просвещение. 1922. № 1. С. 19–21) // Г. Г. Ибраһимов. Әсәрләр: 15 томда. 4 т. Казан: Татар. кит. нәшр., 2018. Б. 373–375.
10. Габдрахман Сәгъди: фәнни-биографик җыентык / Төзүчеләр Д. Заһидуллина, Ч. Гыйлаҗева. Казан: Җыен. 2008. 416 б.
11. Нигъмәти Г. «Безнең көннәр» һәм аның стилендә бишенче еллар сыйнфый көрәшенең чагылышы // Сайланма әсәрләр. Казан: Татар. кит. нәшр., 1958. Б. 92–118.
12. Җәләлиева М. Ш. «Безнең көннәр» романының ике варианты // Галимҗан Ибраһимов һәм хәзерге заман: Тууына 115 тулуга багышланган фәнни конференция материаллары. Казан: Фикер, 2002. Б. 75–85.
13. Даутов Г. Ф., Әхмәдгалиева Г. Г. Г. Ибраһимовның «Безнең көннәр» романында татар милли мәгариф системасының бирелеше // Наследие Галимджана Ибрагимова в контексте многообразия культур: материалы международной конференции, посвященной 130-летию со дня рождения Г. Ибрагимова. Казань: ИЯЛИ, 2016. С. 128–131.
14. Рәмиев З. З. Галимҗан Ибраһимов әсәрләренең текстологиясе ни хәлдә? // Галимҗан Ибраһимов һәм XXI гасыр: Тууына 120 ел тулуга багышланган халыкара фәнни-гамәли конференция материаллары. Казан, 2007. Б. 81–86.
15. Ибраһимов Г. Г. Әсәрләр: 15 томда. 5 т.: роман / төз., текст, иск. һәм аңл. әзерл. Ә. Х. Алиева. Академик басма. Казан: Татар. кит. нәшр., 2018. 423 б.
16. Гыйлаҗев Т. Ш. Татар әдәбияты. ХХ гасыр башы: Лекцияләр, гамәли дәресләр, тестлар: Югары уку йортлары өчен уку әсбабы. Казан: Татар. кит. нәшр., 2007. 239 б.
17. Пинкевич А. Очерки новейшей татарской литературы // Волжско-Камская речь. 1908. 21 мая.
18. Уралец К. О татарских поэтах // Волжский листок. 1908. № 34. 10 июня.
19. Әмирхан Ф. Татар шагыйрьләре // Ф. З. Әмирхан. Әсәрләр: 4 томда. 4 т.: Әдәбият-сәнгать тәнкыйте, биографик материаллар, хатлар. Казан: Татар. кит. нәшр., 1984. Б. 60–63.
20. Ганиева Р. Татарская литература: традиции, взаимосвязи. Казань: Изд-во КГУ, 2002. 272 с.
21. Исхакый Г. Әсәрләр: Унбиш томда. 1 т.: Повестьлар һәм хикәяләр (1899–1908) / төз., текст, иск. һәм аңл. әзерл. Л. Гайнанова; кереш мәкалә авт. М. Хәсәнов. Казан: Татар. кит. нәшр., 1998. 399 б.
22. Җамал Вәлиди: әдәби һәм тарихи-документаль җыентык / төз. Диләрә Абдуллина, Җәүдәт Миңнуллин. Казан: Җыен, 2010. 624 б.
23. Гасрый Н. Мәдрәсә мәсьәләсе (съезд дикъкатенә) // Ил. 1914. 17 июнь (№ 31).
24. Әмирхан Ф. Безнең хыялларда Мәрҗани күләгәсе // Ф. З. Әмирхан. Әсәрләр: 4 томда. 4 т.: Әдәбият-сәнгать тәнкыйте, биографик материаллар, хатлар. Казан: Татар. кит. нәшр., 1984. Б. 132–137.
25. Әмирхан Ф. Яңа китаплар. «Тәхрирел-мәрьат» һәм «Әльмирател-җәдидә» тәрҗемәләре // Ф. З. Әмирхан. Әсәрләр: 4 томда. 4 т.: Әдәбият-сәнгать тәнкыйте, биографик материаллар, хатлар. Казан: Татар. кит. нәшр., 1984. Б. 98–100.
26. Баттал Г. Тәнкыйть. Сүз башы // Шура. 1909. № 12. Б. 360–362.
27. Бигиев М. Избранные труды: В 2 т. / сост. и пер. с осман. А. Хайрутдинов. Т. 2: Обращение к Великому Турекому Национальному Собранию, Введение к трактату «Аль-Муафакат», Воззвание к мусульманским нациям, Женщина в свете священных аятов благородного Корана. Казань: Татар. кн. изд-во, 2006. 256 с.
28. Ибраһимов Г. Әхмәд Мидхәт әфәнде (Ризаэтдин бине Фәхретдин әсәре) // Г. Г. Ибраһимов. Әсәрләр: 15 томда. 6 т.: Әдәбият һәм сәнгать турында мәкаләләр, хезмәтләр (1910–1914) / төз., текст, иск. һәм аңл. әзерл. З. Г. Мөхәммәтшин; кереш сүз авт. Д. Ф. Заһидуллина. Академик басма. Казан: Татар. кит. нәшр., 2019. Б. 220–230.
29. Гилазов Т. Ш. Вклад Джамала Валиди в историю литературной мысли у татар // Филология и культура. Philology and Culture. 2015. № 4 (42). С. 206–210.
30. Исхаков М. Г. Әсәрләр: 15 томда. 6 т.: Публицистика һәм әдәби тәнкыйть мәкаләләре (1902–1914). Казан: Татар. кит. нәшр., 2005. 447 б.
31. Вәли Х. «Зәки шәкертнең мәдрәсәдән куылуы» // Т. Ш. Гыйлаҗев. Рецензияләрдән тәгъзияләргә: ХХ йөз башы татар әдәби тәнкыйте. Казан: Татар. кит. нәшр., 2008. Б. 49–56.
32. Гасрый Н. Яшьләр хәятыннан бер ләүхә // Ил. 1914. 2 гыйнвар (№ 10).
33. Вәлиди Җ. Яшьләр хәятыннан бер ләүхә // Вакыт. 1914. 26 гыйнвар.
34. Гилазов Т. Ш. Рассказ Г. Ибрагимова «Один эпизод из жизни молодежи» в литературной критике 1910-х годов // Филология и культура. Philology and Culture. 2017. № 2 (48). С. 153–158.
35. Госманов М. Затлылык үрнәге // Фатыйх Кәрими: Фәнни-биографик очерк = Фатих Карими: Научно-биографический сборник. Казан: Рухият, 2000. 320 б.
36. Kerimi F. Ahmet Mithat Efendi ve Şimal Türkleri // Türk Yurdu, 1912, sayı 30, sh. 97. (төрек телендә).
37. Барган Х., Гыйлаҗев Т. Ш. Әхмәт Мидхәт әфәнде һәм Идел-урал төркиләре // TATARICA. 2014. № 1 (2). 70–80 б.
Рецензия
Для цитирования:
Гилазов Т.Ш. Роман Г. Ибрагимова «Безнең көннәр» («Наши дни») (1920) в свете литературных и культурных взаимосвязей. Tatarica. 2022;18(1):75-96. https://doi.org/10.26907/2311-2042-2022-18-1-75-96
For citation:
Gilazov T.Sh. Ibragimov’s novel “Our days” (1920) in the light of literary and cultural interrelations. Tatarica. 2022;18(1):75-96. https://doi.org/10.26907/2311-2042-2022-18-1-75-96
Просмотров:
136
Послать статью по эл. почте 